Кафедральны сабор у гонар свяціцеляў Кірыла і Лаўрэнція Тураўскіх / Кафедральный собор в честь святителей Кирилла и Лаврентия Туровских / Cathedral in honor of Saints Cyril and Lawrence of Turov

Першыя звесткі аб кафедральным саборы ў Тураве адносяцца да XII стагоддзя. У XIII стагоддзі велічны храм быў разбураны. У ходзе татарскіх набегаў былое ўдзельнае Тураўскае княства страціла палітычнае значэнне, але не страціла духоўнага аўтарытэту. У пачатку ХХ стагоддзя па ініцыятыве свяшчэннамучаніка Мітрафана, архіепіскапа Мінскага і Тураўскага, пачаўся збор сродкаў на будаўніцтва сабора. Але пачатак Першай сусветнай вайны, бальшавіцкі пераварот, грамадзянская вайна і тэрор адтэрмінавалі пачынанне свяціцеля на стагоддзе. Участак пад будаўніцтва сабора быў выдзелены ў 2008 годзе па асабістым указанні прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. 5 лістапада 2009 года ўзвядзенне храма блаславіў Свяцейшы Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Кірыл. 11 мая 2010 года Мітрапалітам Мінскім і Слуцкім Філарэтам быў закладзены першы камень у падмурак будучага сабора. На працягу 2011 года на сабор былі паднятыя купалы і крыжы, а таксама быў закладзены падмурак званіцы. 11 мая 2013 года адбылося ўрачыстае асвячэнне кафедральнага сабора ў гонар свяціцеляў Кірыла і Лаўрэнція Тураўскіх. Сабор пабудаваны ў старажытным візантыйскім стылі. Вышыня двухпавярховага сабора разам з крыжам - 32 метры. Верхні храм-мясціна свяціцеляў Кірыла і Лаўрэнція, а ніжні – прападобных Барыса і Марціна Тураўскіх. На саборы ўстаноўлены дзевяць званоў, адлітых у расійскім горадзе Варонежы. Самы вялікі з іх важыць 1,3 тоны.

2 мая 2021 года Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка наведваючы ў праваслаўны Вялікдзень кафедральны сабор свяціцеляў Кірыла і Лаўрэнція Тураўскіх у горадзе Тураве, перадаў у дар храму адноўленую святыню - напрастольны Тураўскі крыж, які быў страчаны пасля землятрусу, які разбурыў сабор у XIII стагоддзі. Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў сімвалічнасць таго, што менавіта ў дзень светлага Вялікадня ў галоўны праваслаўны храм горада вяртаецца адна з сакральных святынь Беларусі. "Дабро і святло заўсёды вяртаюцца да людзей. Нават праз стагоддзі", - сказаў прэзідэнт. Праца над гэтым крыжам ішла тры гады. "У калядныя дні, уручаючы прэмію "За духоўнае адраджэнне", у тым ліку і аўтарам адноўленай святыні, я казаў: жыццё такое кароткае, дык давайце не марнаваць яго на пустаслоўе і разбурэнне", - сказаў беларускі кіраўнік. Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што яму як прэзідэнту пашанцавала быць датычным да аднаўлення беларускіх святынь, уключаючы Крыж Еўфрасінні Полацкай, а цяпер - Тураўскага крыжа. На працягу апошніх некалькіх гадоў у Беларусі вялася праца па аднаўленні Напрастольнага крыжа Тураўскай епархіі XII-XIII стагоддзяў. Ён адносіцца да ваздвізальных (напрастольных) крыжоў візантыйскіх і старажытнарускіх храмаў. Да іх жа адносіцца і яшчэ адна вядомая беларуская святыня - крыж прападобнай Еўфрасінні Полацкай. Яшчэ ў 1962 годзе падчас раскопак тураўскага гарадзішча на пласце XII-XIII стагоддзяў былі выяўленыя чатыры свінцовыя абразкі - маці Ісуса Хрыста і трох святых. На думку навукоўцаў, яны як раз размяшчаліся на напрастольным крыжы. Сам крыж быў галоўнай святыняй Тураўскай епархіі і захоўваўся на троне кафедральнага сабора горада. Вядома, што храм быў разбураны землятрусам у першай палове XIII стагоддзя. У апошнія гады было прынята рашэнне ўзнавіць Тураўскі крыж. Адпаведнае даручэнне было дадзена прэзідэнтам Беларусі Аляксандрам Лукашэнкам 16 чэрвеня 2017 года падчас наведвання Палескага дзяржаўнага радыяцыйна-экалагічнага запаведніка. У жніўні 2019 года канцэпцыю Тураўскага крыжа зацвердзіў тагачасны мітрапаліт Мінскі і Заслаўскі Павел, а ўжо восенню пачаліся работы па яго вырабе. Па сярэднявечных тэхналогіях былі выраблены два ідэнтычныя крыжы - для Тураўскай епархіі і для Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

У капліцы, уладкаванай у двары сабора, змешчаны адзін з двухметровых тураўскіх каменных крыжоў. Да гэтага ён захоўваўся ў Тураўскай Усесвяцкай царкве, дзе па-ранейшаму знаходзіцца яшчэ адзін крыж. Паводле легенды, каменныя крыжы калісьці па рэках Прыпяць і Дняпро супраць плыні прыплылі ў Тураў.

 

Первые сведения о кафедральном соборе в Турове относятся к XII веку. В XIII веке величественный храм был разрушен. В ходе татарских набегов бывшее удельное Туровское княжество утратило политическое значение, но не утратило духовного авторитета. В начале ХХ века по инициативе священномученика Митрофана, архиепископа Минского и Туровского, начался сбор средств на строительство собора. Но начало Первой Мировой войны, большевистский переворот, гражданская война и террор отсрочили начинание святителя на столетие. Участок под строительство собора был выделен в 2008 году по личному указанию Президента Республики Беларусь. 5 ноября 2009 года возведение храма благословил Святейший Патриарх Московский и всея Руси Кирилл. 11 мая 2010 года митрополитом Минским и Слуцким Филаретом был заложен первый камень в основание будущего собора. В течение 2011 года на собор были подняты купола и кресты, а также был заложен фундамент колокольни. 11 мая 2013 года состоялось торжественное освящение кафедрального собора в честь святителей Кирилла и Лаврентия Туровских. Собор построен в древнем византийском стиле. Высота двухэтажного собора вместе с крестом – 32 метра. Верхний храм — обитель святителей Кирилла и Лаврентия, а нижний – преподобных Бориса и Мартина Туровских. На соборе установлены девять колоколов, отлитых в российском городе Воронеже. Самый большой из них весит 1,3 тонны.

2 мая 2021 года президент Беларуси Александр Лукашенко посещая в православную Пасху Кафедральный собор святителей Кирилла и Лаврентия Туровских в городе Турове, передал в дар храму воссозданную святыню - напрестольный Туровский крест, который был утрачен после землетрясения, разрушившего собор в XIII веке. Александр Лукашенко подчеркнул символичность того, что именно в день Светлой Пасхи в главный православный храм города возвращается одна из сакральных святынь Беларуси. "Добро и свет всегда возвращаются к людям. Даже через века", - сказал президент. Работа над этим крестом шла три года. "В рождественские дни, вручая премию "За духовное возрождение", в том числе и авторам восстановленной святыни, я говорил: жизнь такая короткая, так давайте не тратить ее на пустословие и разрушение", - сказал белорусский руководитель. Александр Лукашенко отметил, что ему как Президенту повезло быть сопричастным к воссозданию белорусских святынь, включая крест Евфросинии Полоцкой, а теперь - Туровского креста. На протяжении последних нескольких лет в Беларуси велась работа по воссозданию напрестольного креста Туровской епархии XII-XIII веков. Он относится к воздвизальным (напрестольным) крестам византийских и древнерусских храмов. К ним же относится и еще одна известная белорусская святыня - крест преподобной Евфросинии Полоцкой. Еще в 1962 году во время раскопок Туровского городища на слое XII-XIII веков были обнаружены четыре свинцовые иконки - матери Иисуса Христа и трех святых. По мнению ученых, они как раз располагались на напрестольном кресте. Сам крест был главной святыней Туровской епархии и хранился на престоле кафедрального собора города. Известно, что храм был разрушен землетрясением в первой половине XIII века. В последние годы было принято решение воссоздать Туровский крест. Соответствующее поручение было дано президентом Беларуси Александром Лукашенко 16 июня 2017 года во время посещения Полесского государственного радиационно-экологического заповедника. В августе 2019 года концепцию Туровского креста утвердил тогдашний митрополит Минский и Заславский Павел, а уже осенью начались работы по его изготовлению. По средневековым технологиям были изготовлены два идентичных креста - для Туровской епархии и для Национальной академии наук Беларуси.

В каплице, устроенной во дворе собора, помещён один из двухметровых туровских каменных крестов. До этого он хранился в туровской Всесвятской церкви, где по-прежнему находится ещё один крест. Согласно легенде, каменные кресты когда-то по рекам Припять и Днепр против течения приплыли в Туров.

 

The first information about the cathedral in Turov dates back to the XII century. In the XIII century, the majestic temple was destroyed. During the Tatar raids, the former Turov Principality lost its political significance, but did not lose its spiritual authority. At the beginning of the twentieth century, on the initiative of Hieromartyr Mitrofan, Archbishop of Minsk and Turov, fundraising for the construction of the cathedral began. But the outbreak of the First World War, the Bolshevik coup, the civil war and terror delayed the saint's undertaking for a century. The plot for the construction of the cathedral was allocated in 2008 by the personal order of the President of the Republic of Belarus. On November 5, 2009, His Holiness Patriarch Kirill of Moscow and All Russia blessed the construction of the church. On May 11, 2010, Metropolitan Filaret of Minsk and Slutsk laid the foundation stone of the future cathedral. During 2011, domes and crosses were raised on the cathedral, and the foundation of the bell tower was laid. On May 11, 2013, the solemn consecration of the cathedral in honor of Saints Cyril and Lawrence of Turov took place. The cathedral was built in the ancient Byzantine style. The height of the two–storey cathedral together with the cross is 32 meters. The upper church is the abode of Saints Cyril and Lawrence, and the lower one is the abode of the Venerable Boris and Martin Turovsky. The cathedral has nine bells cast in the Russian city of Voronezh. The largest of them weighs 1.3 tons.

On May 2, 2021, President of Belarus Alexander Lukashenko, visiting the Cathedral of Saints Cyril and Lawrence of Turov in the town of Turov on Orthodox Easter, donated to the temple a recreated shrine - the altar cross of Turov, which was lost after the earthquake that destroyed the cathedral in the XIII century. Alexander Lukashenko stressed the symbolism of the fact that one of the sacred shrines of Belarus returns to the main Orthodox church of the town on Easter Day. "Goodness and light always come back to people. Even after centuries," the president said. Work on this cross went on for three years. "On Christmas days, when presenting the prize for Spiritual Rebirth, including to the authors of the restored shrine, I said: life is so short, so let's not waste it on empty talk and destruction," the Belarusian leader said. Alexander Lukashenko noted that as President he was lucky to be involved in the restoration of Belarusian shrines, including the cross of Euphrosyne of Polotsk, and now the Turov Cross. Over the past few years, work has been carried out in Belarus to recreate the altar cross of the Turov diocese of the XII-XIII centuries. It belongs to the votive (altar) crosses of Byzantine and ancient Russian churches. Another famous Belarusian shrine, the cross of St. Euphrosyne of Polotsk, also belongs to them. Back in 1962, during the excavations of the Turov settlement, four lead icons were discovered on the layer of the XII-XIII centuries - The Mother of Jesus Christ and three saints. According to scientists, they were located on the altar cross. The cross itself was the main shrine of the Turov diocese and was kept on the throne of the cathedral of the town. It is known that the temple was destroyed by an earthquake in the first half of the XIII century. In recent years, it was decided to recreate the Turov Cross. The corresponding instruction was given by the President of Belarus Alexander Lukashenko on June 16, 2017 during a visit to the Polessky State Radiation and Ecological Reserve. In August 2019, the concept of the Turov Cross was approved by the then Metropolitan of Minsk and Zaslavsky Pavel, and work on its manufacture began in the autumn. Two identical crosses were made using medieval technologies - for the Diocese of Turov and for the National Academy of Sciences of Belarus.

In the chapel, arranged in the courtyard of the cathedral, one of the two-meter Turov stone crosses is placed. Before that, it was kept in the Turov All-Holy Church, where another cross is still located. According to legend, stone crosses once sailed to Turov along the rivers Pripyat and Dnieper against the current.